<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;Weizmann Bilim Enstitüsü'nden bilim insanları; rahim, yumurta ve sperm kullanmadan erken dönem <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/science/2023/sep/06/complete-models-of-human-embryos-created-from-stem-cells-in-lab?utm_source=aposto" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">insan embriyosu modeli</a> geliştirdi. Kök hücre kullanılarak geliştirilen ve 14 günlük gerçek bir embriyoya benzeyen modelin, hamilelik testinden pozitif sonuç aldığı aktarıldı.&nbsp;

Quando

• Weizmann Bilim Enstitüsü'nden bilim insanları; rahim, yumurta ve sperm kullanmadan erken dönem <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/science/2023/sep/06/complete-models-of-human-embryos-created-from-stem-cells-in-lab" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">insan embriyosu modeli</a> geliştirdi. Kök hücre kullanılarak geliştirilen ve 14 günlük gerçek bir embriyoya benzeyen modelin, hamilelik testinden pozitif sonuç aldığı aktarıldı.<img src="https://images.aposto.com/2023/8/2/1694499593162.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.78" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Dr. G. Moscoso/Science Photo Library/Getty Images/Fortune<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nasıl: Araştırmacılar, uygun embriyo elde etmek için epiblast hücrelerinden, plasenta için trofoblast hücrelerinden ve destekleyici yolk kesesi için de hipoblast ile ekstraembriyonik mezoderm hücrelerinden yararlandı. Bu hücreler ile bir karışım hazırlayan araştırmacılar, karışımın insan embriyosunu andıran ancak aynı olmayan farklı bir yapıya evrildiğini gözlemledi.</li></ul><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden: Embriyo modeli fikrinin ardında, insan yaşamının ilk günlerini etik yollarla anlamak yatıyor. Doğum kusuru ve düşüklerin çoğu bu dönemde gerçekleşiyor; ancak bu noktada neler olduğuna dair pek fikir sahibi olmadığımız gerçeği, bu durumların engellenmesinin de önüne geçiyor.</li></ul>

• <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/world-first-mouse-embryo-grown-without-womb-sperm-egg-study-2022-8" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Bilim insanları</a> tarihte ilk kez rahim, yumurta ve sperm kullanmadan rahim dışında, kök hücreden geliştirilen yapay fare embriyoları yetiştirdiklerini açıkladı. Bazı embriyoların rahim dışında 8,5 gün gelişmeye devam ettiğini ve bu sürede plasenta gelişimini tamamladıklarını aktaran araştırmacılar, çalışmalarının gelecekte sentetik organ üretimi için temel oluşturabileceğini ifade etti.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/3/1660166509727.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.01" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Insider

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">50 damlalı ped</h2><a fr-original-style="" href="https://twitter.com/burcin_ttk" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Burçin Tetik</a>İlkokulda reglin ne olduğunu tam olarak bilmiyordum ama sezgisel olarak anladığım şeyler vardı. Ne de olsa bakkala yollanıp o gizli saklı gazete kağıtlarına sarılan pedlerden ben de alıyordum annem için. Bir yaz çocuklarla annelerimizin ped boyutlarını konuşmuştuk — pedlerin üzerinde ne kadar emici olduğunu tasvir eden damla sembolleriydi konu.Birilerinin annesi iki, birilerinin annesi üç damlalı kullanıyordu, “Ya seninki kaç?” diye sordular bana da. Benim annem en güçlü, en olağanüstü, en hayran olunası, en yenilmez olduğu için gururla sallamıştım, “50 damlalı,” diye. Çocuklar şaşkın şaşkın baktılarsa da hiçbirimiz bu konuda çok da bilgili olmadığımızdan beni yalanlayabilen çıkmadı ve ben 50 damlalık ped kullanan annemle övünerek o günü bitirdim.&nbsp;Çok geçmeden ben de reglle tanıştığımda belki de o gün söylediğim yalan tüm ömrümü etkileyen bir lanete dönüştü. 11 yaşımdan şu anki 36 yaşıma, en büyük tamponlara ilaveten takılan gece pedlerinin bile bastıramadığı kanamalarla yaşadım. Ama ben henüz çocuklukta çözmüştüm işi. Çok kanayan belki de hakikaten çok muktedirdi. Belki de ne kadar çok kanarsak o kadar yenilmezdik.<h2 dir="auto" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir rahim hastalığı</h2><a fr-original-style="" href="https://apos.to/a/5ed116cd2c6bc334a6a777bf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Elif Bayram </a>Kendimi bildim bileli reglimin ilk günlerini hasta gibi geçirdim. Hasta gibi ne demek? Baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, karın ağrısı, bacak ağrısı, sırt ağrısı, katlanılamaz bir kasık ağrısı — evet, endometriosis. Bir rahim hastalığı. Genelde rahimdeki endometrium dokusunun rahim dışında özellikle de karın bölgesine ve yumurtalıklara yerleşmesi üzerine içi kan dolu kistlerin oluşması durumu. Tatlı adıyla çikolata kisti. Bildin mi?&nbsp;Henüz tedavisi bulunamayan ve sebebi tam olarak bilinemeyen bu hastalık, her regl öncesi ve regl döneminde ciddi ağrılara ve şikayetlere sebep oluyor. Sırf benim çevremde yakinen tanıdığım 5 kadında var. Doktorların söylediğine göre her 10 kadından birinde var, yaygın. Gel gör ki ne endometriosis'ten ve diğer rahatsızlıklardan kaynaklanan sancılara ne de sağlıklı bir bireyin regl günlerinde çektiği kramplara tahammül var.&nbsp;İş yerinde ve okulda kaç kez reglyken hastanelik oldum ve rapor aldım diye "Abartma"lar, "Hepimiz oluyoruz bir şey olmuyor böyle"ler, "Her ay aynı şey"ler ve daha neler neler duydum. En çok da regl olanlardan duydum bunu. Kadın patronlarımdan, arkadaşlarımdan, öğretmenlerimden.Bugün, tekrar etmek istiyorum. Endometriosisler, polikistikoverler ve daha nice semptomuyla beliren hastalıklar ve bu hastalıkların semptomları vardır. Tanısı konmuş hiçbir rahatsızlığın olmasa da regl krampları olabilir. Her beden başkadır. Her deneyim biriciktir. İşte tam bu sebeple anlayamadığın için ya da sen öyle yaşamadığın için tüm bunlar yok sayılamaz.&nbsp;Şimdi söyle, sen hiç regl olan birine psikolojik şiddet uyguladın mı? "Boşver geçer, haydi dışarı çıkalım," dedin mi? "Abartma!" dedin mi? "Hepimize oluyor," dedin mi? "Aman bir şey olmaz" dedin mi?<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gelenek tokadı</h2><a href="https://www.instagram.com/eylulaytan/" rel="noopener noreferrer" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a>Eylül Aytan Kardeşim ilk defa regl olduğunda evdeki bakıcının ona tokat attığını söylemişti. “Gelenek” adı altında atılan tokat, toplum tarafından “kadınlığın başlangıcı”na atfedilen bir durum üzerine gelince insan “Gelecekte başına gelebilecek bütün baskılanmaları normalleştirmen gerekiyor,” dendiğini düşünmeden edemiyor — kısacası deneyim üzerine gelen şiddet eylemi, bu mantığı küçük bir yaşta öğretecek şekilde kullanılıyor.Benim ilk regl deneyimim daha farklıydı. Daha “iyi” miydi, emin değilim. Ortaokuldayken bir arkadaşıma hediye alındığını duyduğum için ilk reglime gün sayıyordum. Regl olduğumda da bütün ailemi tuvalete toplayıp kanı göstermiştim. O gün hediye almak isteyen bir çocuk olsam da bugün durumu daha farklı ele alıyorum — regl olunduğunda bir şeylerin değiştiği ve bu değişimin de ödüllendirilmesi gerektiği düşüncesi regl durumunu herhangi bir biyolojik süreç olmaktan çıkartmaz mı?Regl olmayı kutlamak ve regl olan insana tokat atmak birbirinden farklı iki gelenek gibi gözüküyor olsa da sonuç olarak aynı sisteme servis ediyor diye düşünüyorum. Her zaman birilerini bastırmak için bahane bulabilen bu sistemde, regli bir bahane olarak kullanmayı kabul etmek istemiyorum. Bu yüzden de hem regl olan bir bedeneme sahip olmaktan dolayı atanan kalıpları kabul etmemeye hem de reglim üzerinden kontrol edilmemeye #HakkımVar diyorum.

Angst

Üç deneyim: Kaç damlalı ped kullanıyorsun? Hiç regl olan birine psikolojik şiddet uyguladın mı? Regl olduğunda tokat mı yedin hediye mi aldın?

"İLK DEFA REGL OLDUĞUMDA—"

Araştırma Ekibi: Bahar Aldanmaz, İlayda Eskitaşçıoğlu, Hilal Tekmen Metin Editörü: Ezgi Tuba Emenir&nbsp;2019 yılında<a fr-original-style="" href="https://konusmamizgerek.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;Konuşmamız Gerek Derneği</a>,<a fr-original-style="" href="https://gender.khas.edu.tr/tr" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi</a>,<a fr-original-style="" href="https://www.tocev.org.tr/Home/Page" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;Tuvana Okuma İstekli Çocuk Eğitim Vakfı (TOÇEV)</a>, Sivas İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve bir hijyenik ped firması işbirliğinde Türkiye’nin Sivas ilinde bulunan 16 ortaokulda saha çalışması gerçekleştirildi.8-11 Nisan, 25-26 Nisan, 1-3 Mayıs ve 20-24 Mayıs 2019 tarihlerinde düzenlenen saha çalışmalarında 16 ortaokul ziyaret edildi ve bu okullarda 5.,6.,7. ve 8. sınıflarda öğrenim gören, yaşları 10 ile 15 arasında değişen yaklaşık 3630 öğrenciye eğitim verildi.Saha çalışmaları kapsamında gerçekleştirilen ziyaretlerde, öncelikle belirlenen program doğrultusunda eğitmenlerden biri (İlayda Eskitaşçıoğlu veya Bahar Aldanmaz) ve TOÇEV’den bir temsilci (Ülkü Baş Karagöz, Nuray Ertürk, Ceyda Demirbaşoğlu veya Aybike Yurtsever Guşa) günlük programa uygun olarak o gün eğitim verilecek ortaokullara giderek ilgili idari personel ile görüştü (müdür veya müdür yardımcısı). Ardından, okulların konferans salonlarına geçilerek sunumlar ile ilgili düzenlemeler yapıldı. Katılan öğrenciler, mümkün olduğu ölçüde 5., 6., 7. ve 8. sınıflar ayrı ayrı, yaşıtlarıyla beraber eğitim alacak şekilde konferans salonlarına alındı. Her eğitim bir ders saati, yani 40 dakika sürecek şekilde planlandı. Öğrencilerin konferans salonuna gelirken yanlarında birer kalem getirmeleri istendi.Eğitmenlerin gözlemleri şu şekilde özetlenebilir:● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Öğrenciler, regl olmak, ergenlik gibi konularda konuşmanın ayıp olduğu kanısında. Bu durum, belirli görsel tablolar açıldığında öğrencilerin gülüşmeleri, utanarak gözlerini kapatmaları veya bazı soruları kısık sesle sorma eğilimlerinde açıkça görüldü. Bu gibi konularda açıkça konuşabilmek için belirli bir süre geçmesi, öğrencilerin eğitmenlere güven duyması gerekti. “Regl olmak”, “vajina”, “rahim”, “döllenme” gibi kelimelerin anlamlarını bilmiyorlardı.● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Öğretmenler ve yetişkinlerin konferans salonunda bulunmadığı zamanlarda öğrencilerin sorularını daha rahat sorabildikleri gözlemlendi.● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Sık sık karşılaşılan sorulardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: “Neden erkekler regl olmuyor?”, “Erkekler bu kanı nasıl dışarı atıyor?”, “Vajinadan gelen kötü kokulu akıntılar normal midir?”, “Üreme organı ne?", "Döllenme nasıl oluyor?", "Biz daha küçüğüz, derse girmesek olmaz mı?", "Hocam siz bunları anlatırken utanmıyor musunuz?", "Ee, biz bunu erkeklerden niye saklıyoruz ki?”, "Hocam ben daha olmadım, bu pedi anneme götürsem olmaz mı?".● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Bazı öğrenciler, sorularını arkadaşlarının yanında sormaya utandığı için eğitimlerin sonunda eğitmenlerin yanına gelerek soru sormayı tercih etti. Çoğu, bu konuyu anneleriyle bile konuşmaya utandıkları, regl döneminde olduklarını öğretmenlerine söyleyemedikleri, ped satın alırken kimseye göstermemeye çalıştıkları gibi sorunlarını dile getirdi. Bazı öğrenciler ise "Ben bunları duymak istemiyorum, beni rahatsız etti. Çıksam olur mu?" diyerek sınıflardan ayrılmak istedikleri gözlemlendi.● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Bazı öğrenciler, kendilerine hediye edilen pedleri almaya çekindi. Bunun başlıca sebebi, pedleri erkek sınıf arkadaşlarına göstermeden sınıfa taşıyabilme konusundaki çekinceleriydi.● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Eğitimlerin sonunda, açıklamalar için teşekkür eden, rahatladıklarını ifade eden, yalnız olmadıklarını hissettiklerini belirten pek çok öğrenci oldu. Kısa süreli eğitimlerin başındaki gerginlik ve çekingenlik ile eğitimin sonundaki rahatlık arasındaki fark açıkça gözlemlendi.Yukarıda belirtilen eğitmen gözlemlerine ek olarak, öğrencilerin verilen eğitimin etkinliğini ölçümleme amacıyla yapılan ön-test ve son-testlere verdikleri yanıtlar bir bilgisayar destekli veri analiz aracı olan SPSS ile analiz edildi.Bulgular● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Eğitimler aracılığıyla 3630 öğrenciye ulaşıldı. Bu öğrencilerin 2593’ü, ölçümleme amacıyla ön-test ve son-testleri doldurdu.● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Yaşını yazmayan 58 öğrenci dışarıda bırakıldığı zaman, eğitime katılan öğrencilerin yaş ortalamasının 12 ve ulaşılan öğrenciler arasında yaşı en büyük olan öğrencinin 16 yaşında olduğu görüldü.● &nbsp; &nbsp; &nbsp;2593 öğrencinin 789’u (%30) imam hatip ortaokullarında öğrenim görmekte olup 1212’si (%47) imam hatip olmayan bir ortaokulda eğitim görmektedir. Geri kalan 592 öğrenci ise (%23) okullarının türlerini belirtmemiştir.● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Yapılan 40 dakikalık eğitimin, öğrencilerin regl olmak ile ilgili bilgilerini artırmak konusunda etkili olduğu ayrıca istatistiksel veriler tarafından da desteklenmiştir.Sonuç ve ÖnerilerSivas ilinde 8-11 Nisan, 25-26 Nisan, 1-3 Mayıs ve 20-24 Mayıs 2019 tarihlerinde gerçekleştirilmiş olan eğitimlerden ve ön-test, son-test verilerinin analizi sonucunda elde edilen bazı sonuçlar şu şekilde özetlenebilir:● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Eğitime katılan öğrencilerin çoğu regl olmanın ayıp bir şey olduğunu düşünüyordu ve çoğu bu konularda ilk kez bilgi alıyordu.● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Öğrencilerin büyük bir çoğunluğu hayatlarında daha önce regl kelimesini duymamıştı ve ne olduğunu bilmiyordu.● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Öğrencilerin %36’sı eğitimin başında regl oldukları günlerde insanlara yakın olmalarının/durmalarının hem kendileri hem de diğer insanlar için tehlikeli olabileceğini düşünürken, bu oranın 40 dakikalık eğitim sonunda %21’e düştüğü gözlemlendi.● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Ön-test ve son-testten toplamda alınabilecek en yüksek puan 12 iken, öğrencilerin ön-testteki performanslarının ortalaması 6.70 iken bu ortalama, eğitim tamamlandıktan sonra yapılan testte 7.89’a yükselmiştir.Saha çalışmasındaki gözlemler ve ön-test ile son-test ölçümlemelerinin sonuçları doğrultusunda, Konuşmamız Gerek Derneği’nin önerileri şu şekilde sıralanabilir:● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Saha çalışması eğitimlerinin yalnızca kişisel hijyen eğitimi vermekle kalmayıp, aynı zamanda tabu algılarını da kırabilmesi için 40 dakikadan daha uzun süreli eğitimler verilmeli● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Öğrencilerin sorularını rahatça sorabilmesi için öğretmenler sunum salonlarında bulunmamalı● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Oğlan çocukları ve öğretmenler için regl olmaya mutlaka değinen ayrı bir eğitim tasarlanmalı ve verilmeli● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Okulların revirlerinde veya rehber öğretmenlerin ofislerinde öğrencilerin istedikleri zaman alabilecekleri pedler bulundurulmalı● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Sunumların yansıtıldığı projeksiyon sistemlerinin bulunmadığı, imkanları daha az olan okullara da, sunumlar adapte edilerek (kitapçık dağıtımı veya basılı pano sunumları vb.) ulaşılmalı● &nbsp; &nbsp; &nbsp;Son olarak, istatistiksel olarak da açıkça etkili ve başarılı olmuş bu pilot proje kırsal kesimde mutlaka yaygınlaştırılmalıdır.Sivas saha projesi, kırsal kesimde öğrencilerin regl olma konusunu bir tabu olarak kabul ettiğini, bu konudaki endişe verici bilgi eksikliğini, konuşamamanın yarattığı problemleri açıkça ortaya koymuştur. 40 dakikalık kısa süreli eğitimlerle dahi anlamlı bir değişiklik yaratılmış, gelişme kaydedilmiştir. Bu bakımdan, projenin kısa süreli hedeflerine ulaştığını söylemek mümkündür. Bu konudaki çalışmaların yaygınlaştırılması ve algıların değiştirilmesi için yukarıdaki öneriler doğrultusunda uzun süreli bir planlama yapılması gerekmektedir.

rahim ile ilgili hikayeler