Erkeklik çalışmaları deyince akla gelen en önemli isimlerden biri, R. W. Connell. Türkçede de yayımlanmış Erkeklikler adlı çalışmasında Connell, evrensel tek bir “erkeklik” olamayacağını iddia etmiş ve birden fazla erkeklik tipi tanımlayarak bu alana çok çarpıcı ve önemli katkılarda bulunmuştur. Ayrıca “hegemonik erkeklik” kavramını da üreterek erkekliğin güç ve iktidarla ilişkisini, kendisi gibi olmayan herkesi nasıl baskıladığını tartışmıştır. Bu yazıda, Connell’in kavram ve tartışmalarını, son dönemin en sansasyon yaratan kitaplarından biri Kalp Çarpıntısı ile buluşturuyorum. Kalp Çarpıntısı’nın erkek karakterleri Charlie, Nick, Ben ve Harry’nin, Connell’ın tanımladığı dört erkeklik tipinden hegemonik erkeklik, suç ortağı erkeklik ve madun erkekliği nasıl sergiliyor?&nbsp;Heartstopper, yazar ve çizer Alice Oseman tarafından önce amatör olarak bir çevrimiçi çizgi roman uygulamasında paylaşıldı ve sonra kitaplaştırıldı. Hızla farklı ülkelerde çizgi roman olarak yayımlandı ve en nihayetinde Netflix tarafından diziye uyarlandı. Türkçede Kalp Çarpıntısı adıyla Yabancı Yayınları tarafından –ve benim çevirimle :) – 2021 yılında ilk üç cildi yayımlandı.&nbsp;Sonra başına gelmeyen kalmadı.&nbsp;Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu, kitapların içeriğindeki “bazı yazıların 18 yaşından küçüklerin maneviyatı üzerinde muzır tesir yapacak nitelikte olduğuna” karar verdi ve kitap “muzır neşriyat” kategorisine alındı. Böylece Kalp Çarpıntısı’nın her türlü tanıtımı ile kitapçıların vitrin ve raflarında sergilenmesi yasaklandı. Kitaplar şu anda kapağı görünmeyecek şekilde kapalı zarflarda, üzerinde “küçüklere zararlıdır” etiketiyle, ve ancak 18 yaşından büyüklere satılabiliyor.Peki, bu kadar yaygara koparılan Kalp Çarpıntısı ne anlatıyor?&nbsp;Charlie, önceki yıl eşcinsel olduğu isteğinin dışında ortaya çıktığı için okulda zorbalıklara maruz bırakılmış, içine kapanık, sessiz bir liseli. Yeni eğitim yılında Nick ile ortak dersler almaya ve aynı sırayı paylaşmaya başlıyor. Nick ise Charlie’nin tam tersi; sosyal, popüler, ragbi oynayan, erkek arkadaşlarıyla takılan ve Charlie’ye göre gey olması mümkün olmayan biri. Ama işler ikisinin de hiç tahmin etmediği gibi ilerliyor ve bu iki genç hem duygularını, hem de kendi kimliklerini keşfettikleri bir yola çıkıyor.Hegemonik erkeklikHegemonik erkeklik, Connell’ın erkeklik teorisinin temelini oluşturuyor.. Connell’ın erkeklikleri bir hiyerarşi içindedir ve hegemonik erkeklik bu hiyerarşinin en tepesindedir. Kendisini çok değerli ve seçkin gören bu erkeklik yalnızca kadınları değil, kendisi gibi olmayan erkeklikleri de tahakküm altına alır, ötekileştirir ve ezer. Tüm bunlar göz önüne alındığında Kalp Çarpıntısı’ndaki Harry’nin hegemonik erkekliğin tipik bir örneği olduğu düşünülebilir. Harry, eline geçen her fırsatta ve üstelik herkesin gözü önünde hem kadınları hem de kendisi gibi “erkek” olmayan erkekleri rahatsız eder, aşağılar ve zorbalığa maruz bırakır.&nbsp;Hem çizgi romanda hem de dizideki haliyle Harry, fiziksel görüntüsü ve ragbi takımı oyuncusu kimliğiyle o <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/643f2404be52120006d4c611" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ayrıcalıklı</a> küçük erkek grubunu çok iyi yansıtır. Burada bir de hegemonik erkeklik ve işbirlikçi erkeklik arasında bir noktada duran Ben karakterinden de bahsetmek gerekebilir. Ben, etrafındaki insanları rahatsız eden, züppe, manipülatif ve şiddet eğilimli bir karakter olarak resmedilir. Charlie’nin gey olduğunu öğrenince gizli gizli onunla takılmaya başlar, ancak bu görüşmeler yalnızca kendi istediği zaman ve mekânda gerçekleşebilir. Ancak hegemonyaya tam olarak dahil de değil gibidir, bu tahakkümünü büyük oranda yalnızca Charlie üzerinde kullanır. Diğer erkek arkadaşlarının yanında homofobik şakalar yapar, koridorda karşılaştıklarında Charlie’yi tanımamazlıktan gelir ama Harry kadar da ileri gidemez.Suç ortağı erkeklikİkinci sırada, Nick tarafından temsil edilen suç ortağı/işbirlikçi erkekliği ele alabiliriz. Esasında hegemonik erkeklik o kadar katıdır ki, toplumdaki pek çok erkek bunu her zaman ve tam anlamıyla karşılayamaz. Buna rağmen hegemonik erkekliğin tahakkümü altındaki toplumun, sırf erkek oldukları için kendilerine sağladığı nimetlerden de faydalanır, bir anlamda bu düzenin “suç ortağı” olurlar. İşte Nick de, doğrudan zorbalık ve tahakkümde bulunmasa da, kaslı ve yakışıklı görüntüsü ve “ragbici” stereotipi ile –biraz da cinsel yönelimine dair yaşadığı kafa karışıklıkları nedeniyle– kimi zaman bu baskı ve zorbalıklara ses çıkarmaz, erkekliğinin o “güvenli” tarafında kalmayı seçer. Öte yandan, bu gruptaki erkeklerin tipik özellikleri Nick’de de aynen görülür; çeşitli cinsiyet kimliği ve cinsel yönelimdeki arkadaşlarına saygılıdır, ev işlerinde annesine yardımcı olur, hiçbir şekilde şiddete başvurmaz ve hak savunuculuğu hareketlerine katılır.Madun erkeklikHiyerarşinin en altındaysa madun erkeklik yer alır. Madun zaten “en aşağı” demektir. Heteroseksüel erkeklerin hegemonyası altında baskılanan, ötekileştirilen ve damgalanan LGBTQI+ erkekler bu kategoriye itilir. Ancak madun erkekliği sadece cinsel yönelimle de sınırlamamak gerekir. Hegemonik erkeklik yalnızca kadınları ya da farklı cinsel yönelimleri değil, kendisi gibi olmayan erkekleri de ötekileştirir; dolayısıyla duygularını “fazlaca” belli eden ya da ağlayan bir erkek de madun olabilir. İşte Charlie de son derece kırılgan ve hassas yapısıyla, en önemlisi de açık eşcinsel kimliğiyle madun erkekliğin tipik bir örneği olarak görülebilir. Esasında kendi kontrolü dışında açığa vurulmuş cinsel kimliğine bağlı olarak okuldaki bir yılı boyunca zorbalıklara maruz bırakılmış, psikolojik olarak çok yıpratılmıştır. Bu süreçte maruz kaldığı yoğun duygusal şiddetin akabinde sergilediği kendine zarar verme davranışları, depresyon örüntüsü ve yeme bozukluğu belirtileri, hegemonik erkekliğin tahakkümüne maruz kalan madun erkekliğin yaşadıkları için son derece etkili bir örnek teşkil eder.Nasıl bir toplumda yaşıyor olursanız olun, çevrenize şöyle bir baktığınızda bu erkeklik tiplerinin örneklerini bulmak kolaydır. Ancak Connell, bir erkeğin duruma göre farklı erkeklik tiplerini benimseyebileceğini ve bunları doğaçlayabileceğini vurgular; yani karakterler de tek bir tipe sıkışmış ya da indirgenmiş değildir. &nbsp;Kalp Çarpıntısı bundan çok daha fazlasıdır. Kimlikler, çeşitliliklere saygı, sevgi ve aşk, arkadaşlık, kardeşlik, ebeveynlik, psikolojik sıkıntılarla başa çıkma, yardım alma gibi konuları o kadar naif bir şekilde ele alıyor ki okurken yüzünüzden gülücükler eksik olmuyor.Heartstopper dizisinin sevenlerine müjde: Dizinin 2. sezonunun 3 Ağustos 2023’te Netflix’te yayınlanacağı açıklandı! Kalpler 3 Ağustos için çarpsın!

müstehcen mecmua

Heartstopper kapağı görünmeyecek şekilde kapalı zarflarda, üzerinde “küçüklere zararlıdır” etiketiyle ve sadece 18 yaşından büyüklere satılabiliyor. Peki, bu kadar yaygara koparılan Kalp Çarpıntısı erkeklik halleriyle ilgili ne anlatıyor?

Kalp Çarpıntısı ve erkeklikler

📌 Maskülenlik, bir cinsiyet ifadesidir ve kişinin kendini dış dünyaya nasıl sunmak istediğiyle ilgilidir. Maskülenlik, kişinin erkeklikle ilişkilendirdiği veya toplumda erkekliği temsil ettiği varsayılan görünüm, tarz, davranış ve tutumları sergilemek olabilir. &nbsp;📌 Hegemonik erkeklik, erkeklik hiyerarşisinin en tepesindedir. Kendisini çok değerli ve seçkin görür. Yalnızca kadınları değil, kendisi gibi olmayan erkeklikleri de tahakküm altına alır, ötekileştirir ve ezer.&nbsp;📌 Suç ortağı erkeklik, hegemonik erkekliğin tahakkümü altındaki toplumun, sırf erkek oldukları için kendilerine sağladığı nimetlerden faydalanan ve bu düzene “suç ortağı” olan erkekliktir.&nbsp;📌 Madun erkeklik, tahakküm altına almayan ve bu tahakküm ilişkisinden faydalanmayan tüm erkeklikleri kapsayabilir. Toplumda dışlanan, erkekliği sorgulanan, feminen ya da duygularını ifade eden herhangi bir erkeklik hali olabilir.&nbsp;📌 Erkeklik öğrenilir. Bu sebeple öğrenilen sorunlu erkeklikler dönüştürülebilir. Duygularını ifade eden, çeşitliliklere saygı duyan, ayrıcalıklarının farkında olan, normları sorgulayan ve erkekliğin tek bir formülü olmadığını hatırlayan erkeklikler mümkündür.&nbsp;

Önce bir konuya açıklık getirelim: erkek ve erkeklik aynı anlama gelmez. Erkek, bir cinsiyet kimliğidir ve kişinin kendini nasıl hissettiği ve tanımladığıyla alakalıdır. Erkek olmak için illa penisle doğmuş olmak ya da erkek olmanın toplum tarafından fiziksel göstergesi sayılan özelliklere sahip olmak gerekmez. Çeşitli bedenlere ve cinsel organlara sahip insanlar, öyle hissediyorlarsa, erkektirler. Buna kişinin kendisi karar verir. Erkek olmak, biyolojik özelliklerle bağlantılı ve evrensel bir kavram olarak karşımıza çıksa da, bireyden bireye, toplumdan topluma, tarihten günümüze tanımı, deneyimlenişi ve özellikleri farklılık gösterebilen bir kavramdır.&nbsp;Erkeklik toplumsal cinsiyet rolleriyle ilgilidir. Bu roller, insanların doğumda atanan cinsiyetlerine göre nasıl giyinip kalkacağı, nasıl konuşacağı veya toplum içinde nasıl hareket edeceğine yönelik doğrular ve yanlışlar belirler. Erkeklik, geleneksel olarak kadınlığa atanan rollere zıt eksende tanımlanır. Örneğin, oğlanların mavi renk kıyafet giymesi, oyuncak silah ve arabalarla oynaması ve “kız gibi olmaması” öğütlenir. Cinsiyet kimliği erkek olduğu varsayılan bir yetişkinin ise bazen kavgacı veya korumacı olması, duygularını çok göstermemesi ve “kadın gibi ağlamaması” beklenir. İnsanlar doğumdan itibaren toplumun bu değer yargılarını, beklentilerini ve kurallarını içselleştirerek büyürler. Hatta bir noktada düşünce ve davranışların ne kadarının kişinin kendisiyle, ne kadarının ise toplumla alakalı olduğu belirsizleşebilir.

Erkeklikler deyince erkekleri mi kastediyoruz? Hangisiyle derdimiz? Hangisinden konuşuyoruz? Hangisini eleştiriyoruz? Kimse alınmadan, erkolar da kapatılmadan önce tanımlarımızı yapalım.

derdimiz erkeklerle mi erkeklikle mi?

Toplumun makbul bulduğu erkeklik her zaman makbul değildir çünkü bazen insanlara zarar verir. Toksik erkeklik, erkekleri belli düşünce ve davranış kalıplarına uymaya zorlar. Erkeklerin güçlü, cesur, hareketli, atak olması veya duygularını saklaması, ağlamaması beklentisi bir baskıya dönüşebilir. Aynı şekilde erkeklerin “doğaları gereği” şiddete ve kişisel sınır ihlaline meyilli oldukları varsayımı, şiddetin ve ihlallerin normalleştirilmesine neden olabilir.&nbsp;Erkekler geleneksel erkekliğe uygun davrandıkları takdirde onaylanmış, aksi takdirde yetersiz ve başarısız hissedebilir. Yetersizlik korkusu, erkekliği kanıtlama ihtiyacını ve bu ihtiyaç doğrultusunda şekillenen toksik düşünce ve davranışları doğurabilir. Örneğin, güç göstergesi olarak şiddet uygulamak, cis erkek/heteroseksüel olmayan ve olmadığı varsayılan insanları aşağılamak, sürekli cinsel performansından bahsetmek, ev içinde sorumluluk almamak, korkusuz görünmek için kendini veya çevresindekileri riske atan davranışlar sergilemek, kontrolsüz öfke patlamalarıyla çevresindekileri korkutmak, duyguları hakkında sağlıklı iletişim kurmayı güçsüzlük olarak görmek gibi.Toksik erkeklik özellikleri sürekli olmayabilir. Örneğin, bir erkek bir ortamda çok nazik ve saygılı davranırken, sonra başka bir ortamda saygısızca davranabilir. Bir gün sevgisini gösterirken başka bir gün şiddet uygulayabilir. Yani bir insan hem toksik, hem de toksik olmayan düşünce ve davranışlara sahip olabilir.&nbsp;Nasıl erkek olmak otomatik olarak kötü olmak anlamına gelmiyorsa, erkeklik de toksiklikle aynı şey değildir. Yani toksik olmayan erkeklikler de vardır ve mümkündür!&nbsp;Sağlıklı erkeklikler, erkekliğe atanan rolleri, toplumsal normları ve kişinin kendi önyargılarını ve korkularını sorgulamasını gerektirir. Bu sorgulama, toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik araştırmalar, erkekler arası grup sohbetleri ve değişime yönelik bir istekle desteklenebilir. Toplumsal cinsiyet rolleri sabit değildir, zamanla değişebilir ve daha sağlıklı ifade biçimleri kazanabilir.Toksik erkekliği sergilemek bir zorunluluk değildir. Tüm erkekler olmak istediği erkeği ve sergilemek istediği erkekliği seçebilir.&nbsp;

Tüm erkekler olmak istediği erkeği ve sergilemek istediği erkekliği seçebilir.

toksik erkeklikler varsa, sağlıklı erkeklikler de vardır. 

📌 Doğumda atanan cinsiyet, bebeklerin dış genitallerine bakılarak yapılan bir atamadır. Bu, bir insanın cinsiyetini oluşturan özelliklerden sadece biri olabilir.&nbsp;📌 Cinsiyet kimliği, insanların kendilerini hangi cinsiyete ait gördükleri, nasıl tanımladıkları ve fiziksel özelliklerine bağlı ya da bunlardan bağımsız nasıl hissettilklerini ifade eder. Kadın, erkek, queer, nonbinary, cinsiyet kimliklerinden bazılarıdır.&nbsp;📌 Bir önceki sayımızda cisnormativite ve heteronormativiteyi anlatmıştık. Herkesin doğumda atanan cinsiyetine paralel kimlikte olduğunun varsayımı ve bu varsayımlarla gelen tutum ve davranışları <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/ayricalik-ve-ayrimcilik" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">cisnormativite</a> olarak tanımlanır.&nbsp;📌 Erkeklik hakkında daha ayrıntılı bilgi için, <a fr-original-style="" href="https://www.tabukamu.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tabukamu.com</a>’da&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.tabukamu.com/toksik-erkeklik" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">toksik erkeklik</a> ve&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.tabukamu.com/post/saglikli-erkeklik-icin-10-oneri" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sağlıklı erkeklikler için öneriler</a> yazılarını okuyabilirsiniz.

erkeklik ile ilgili hikayeler