<img src="https://images.aposto.com/2023/9/4/1697122144326.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Erkan-Powell (AA)" ratio="1.32" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">• Dünya Bankası-IMF yıllık toplantıları için Fas'ın Marakeş kentinde bulunan TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan, Fed Başkanı Jerome Powell ile görüştü. 40 dakikalık görüşme, Ekim 2009 tarihinden bu yana ilgili kurumların başkanları arasındaki ilk görüşme oldu. Erkan, Barclays ve Deutsche Bank'ın organize ettiği yatırımcı toplantılarına da katıldı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise aynı zirvedeki konuşmasında “Pozitif reel faiz enflasyon beklentilerini dizginlemek için olmazsa olmazımız, buna yaklaşmış durumdayız” dedi. Şimşek, yerel seçimleri genel seçimlerden ayırt etmek gerektiğini belirterek Türkiye'nin politik istikrara sahip beş yıl geçireceğini kaydetti.</li></ul>

Aposto Gündem

• Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof.&nbsp;Dr. Selva Demiralp, yılın ilk çeyreğinde negatif reel faiz kaynaklı %4,7 civarında bir büyüme tahmin ettiklerini, ancak seçim sonrası büyümede yavaşlama beklediklerini söyledi. Demiralp, "İşsizlikteki %1'lik düşüş, manşet enflasyondaki %65'lik artışın yarattığı maliyete değiyor mu?" diye sordu.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(51, 126, 72); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(51, 126, 72); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Mevcut konjonktür devam ederse ben kolay kolay faiz artışına gidileceğini, normalleşme olacağını düşünmüyorum. Ancak büyüme negatif seviyeye geldiği zaman bir normalleşme olabilir.”</blockquote>

EXANTE

• Standard and Poor's, Avro Bölgesi’ne odaklanan raporunda, bölgenin 2023 yılı büyüme tahminini %0,0’dan %0,3’e yükseltirken, 2024 tahminini %1,4’ten %1,0’e indirdi. Manşet enflasyonun 2025’in ilk çeyreğinden; çekirdek enflasyon ise aynı yılın üçüncü çeyreğinden önce hedefe dönmeyeceğinin ifade edildiği metinde, karmaşık ve kısıtlayıcı para politikasının talebi daralttığı ifade ediliyor. Metinde ayrıca, bölgenin 2024 yılında pozitif reel faiz alanına döneceği ifade ediliyor.

• Fitch Ratings, büyüme ve istihdam odaklı politikaların sürdürülebilir ve kalıcı bir iyileşmeye uygun olmadığını ifade ederken, negatif reel faiz seviyesi, yüksek döviz talebi ve yüksek cari açık nedeniyle hem TL’nin değeri hem de uluslararası rezervler üzerindeki baskının devam edeceği notunu paylaştı.

Para Politikası Kurulu, yılın dokuzuncu toplantısında politika faizini üst üste ikinci kez indirerek %12’ye çekti. TCMB tarafından yayımlanan karar <a fr-original-style="" href="https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/81629642-5a9f-44f2-a1f4-3c42456cfb8b/DUY2022-38.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-81629642-5a9f-44f2-a1f4-3c42456cfb8b-odASH-b" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">metninde&nbsp;</a>ise beklenti dışı bir ifade yer almıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karar metninde neler yazıyor? Bir önceki toplantı metnine çok yakın ifadelerin yer aldığı karar notunda, küresel durgunluk beklentilerine atıfta bulunulurken, küresel barış ortamının yeniden tesisinin enflasyonist baskıyı azaltacağı beklentisi yineleniyor. Metinde korunan diğer ifadeler arasında, ilk beklentilerden uzun sürecek enflasyon, ülkeler arası politika ayrışmaları ve devam eden destekler yer alıyor. </li></ul>Karar metnindeki en önemli ifadelerden biri ise “kurul, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğini destekleyecek araçlarını güçlendirmeye devam edecektir” ifadesi. Bu ifade hem faiz indirimlerinin ve mevzuat güncellemelerinin devam etme olasılığını canlı tutuyor; hem de bir önceki toplantı metninde de yer alan “mevcut görünüm altında güncellenen politika faiz düzeyinin yeterli olduğunu değerlendirmiştir” ifadesine, geleceğe dair bir anlam yüklenmesinin önünü alıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kararın ardından neler oldu? Kararın ardından piyasalarda büyük bir dalgalanma yaşanmadı. Bunun temel sebebi, 2021 yılının son çeyreğinde yapılan 500 baz puanlık indirim ile aşırı negatif reel faiz bölgesine erken geçiş yapılması olarak değerlendirilebilir; zira %80,2 olarak açıklanan ağustos ayı TÜFE verisinden hareketle, ex-post reel faizin -%68,2 ya da -%67,2 olması arasında pratikte bir fark bulunmuyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yakın dönemde neler bekleniyor? Kararla birlikte TL varlıklar üzerindeki baskının artması sürecin doğal bir sonucu. Buna karşın halihazırda oldukça kötü fiyatlanan TL varlıklarda sadece bu veriye bağlı olarak bir kırılma yaşanması olası gözükmüyor. Risk fiyatlarında (ana yansıma CDS’te olacaktır) ise hafif bir artış göreceğiz. </li></ul>Bunun yanında, bu sabah muhtemelen bankaların verdikleri krediler karşılığında tesis edecekleri menkul kıymet seviyelerini belirlemekte kullanılan referans faiz oranının da düştüğünü göreceğiz. Selektif kredi mekanizmasının desteklenmesi adına kurgulanan yapıdaki aralığın %20,0-%26,5 bandına yaklaşması bekleniyor.Analiz dünyasında ise art arda güncellenen enflasyon, kur ve büyüme tahminlerine ilişkin haberler göreceğiz. Bu analizlerde kırılgan TL, artan kur ve enflasyon beklentileri ile buna paralel desteklenen büyüme beklentileri anahtar kelimeler olacak.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cep bilgileri: Bir sonraki PPK toplantısı 20 ekim tarihinde yapılacak. Bu toplantıda çıkacak karara ilişkin beklentiler henüz netleşmiş olmasa da, an itibarıyla konuşulan “tek hane yolculuğu” senaryosu belli oranda satın alınacaktır.&nbsp;</li></ul>Ekim ayının sonunda ise dün alınan kararın kısmi etkilerinin de değerlendirileceği enflasyon raporu toplantısı yapılacak.

PPK toplantısından bir indirim daha çıktı

Avrupa Merkez Bankası Yönetim Konseyi Üyesi ve Estonya Merkez Bankası Başkanı Madis Müller, AMB faiz oranlarının Avrupa ekonomisini yavaşlatmak için çok düşük olduğunu ifade etti. Muller, eylül ayında alınan 75 baz puanlık tarihi faiz artışı kararının ardından hala borçlanma maliyetlerinin görece olarak düşük kaldığını söyledi. Peki bunun gerçeklik payı var mı? Bir göz atalım.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Reel faiz: 2008 krizinin atlatılmasının ardından Avrupa Merkez Bankası 2013 yılında borçlanma faizini %0,75’e kadar düşürdü. Aynı yılın aralık ayında enflasyon yıllık bazda %1,2 olarak gerçekleşti. Yani 2013 yılında reel faiz oranı -%0,55’ti ve oldukça düşüktü. 2018 yılında ise reel faiz -%1,45’e kadar gerileyerek tarihi dibi gördü. Şu anda ise Avro Bölgesi’nde enflasyonun %9,1 olmasına rağmen AMB borçlanma faizi %1,5 seviyesinde. Yani reel faiz oranı -%6,6! Bu en düşük seviyenin çok daha altında ve AMB tarafından alınan tarihi faiz artış kararına rağmen borçlanma maliyetleri inanılmaz derecede düşük kalıyor. Bu da Müller’in borçlanma maliyetleri konusunda haklı olduğunu bizlere gösteriyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomik yavaşlama: Avro Bölgesi 2022 yılının ilk 2 çeyreğinde sırasıyla %0,2 ve %0,8 olmak üzere oldukça sınırlı büyüyebildi. Temmuz ayı verisine göre ise bölgede sanayi üretimi yıllık bazda %2,3 daralmış durumda. S&amp;P Global tarafından yayımlanan imalat ve hizmet PMI endekslerinde Avro Bölgesi eşik değer olan 50’nin altında kalarak iki sektörde de daralma sinyalleri veriyor. Bloomberg anketine katılan ekonomistler ise Avro Bölgesinin önümüzdeki 12 ay içinde resesyona girme ihtimalinin %80 olduğunu söylüyor. Bu, pandemi nedeniyle tedarik krizlerinin yaşandığı ve ekonomilerin adeta “durduğu” 2020 yılından bu yana en yüksek resesyon tahmini. Bölgede yaşanan bu durgunluğunun ana sebebi ise şubat ayından bu yana devam eden enerji krizi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Enerji krizi: Rusya - Ukrayna savaşının patlak verdiği şubat ayından bu yana Avrupa’da derin bir enerji krizi yaşanıyor. Geçtiğimiz sene Avrupa’da 30 avro seviyesinden işlem gören gelecek ay teslimli gösterge doğal gaz kontratları bugün 190 avro seviyelerinden işlem görüyor. Geçtiğimiz yıl 80 avro seviyesinden işlem gören elektrik kontratları ise yıl içinde 1000 avro seviyesini geçti, şu anda ise 380 avro seviyelerinden işlem görüyor. Üretici fiyat endeksi verilerine göre enerji fiyatlarındaki artış %97’yi aştı. Bazı üreticiler ise geçtiğimiz yıl ödenen fiyatların yaklaşık 10 katını ödediğini söylüyor. Bu da yükselen enerji maliyetleri nedeniyle ekonomik aktivitenin yavaşlamasına ve hatta durma noktasına gelmesine yol açıyor ve bizlere bu konuda Müller’in haksız olduğunu söyleyebilme yetkisi tanıyor. Avrupa’da ekonomi sınırlı faiz artışına rağmen halihazırda yavaşlamış durumda ve daha büyük bir faiz artışı, belki de bölgenin resesyona girmesine neden olabilir.</li></ul>

Faiz Oranları Çok mu Düşük?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), bugün gerçekleştirilen Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini %14 seviyesinde&nbsp;sabit tuttu. TCMB böylece son üç toplantıda faizlere ilişkin herhangi bir değişiklik kararı almamış oldu.TCMB, "fiyat istikrarının sürdürülebilir bir şekilde sağlanması amacıyla, kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir politika çerçevesinin gözden geçirme sürecinin devam ettiğine" değindi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan:&nbsp;TCMB, şubat ayında yayımladığı karar metninde enflasyondaki yükselişin ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumları, küresel enerji, gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki artışlardan dolayı olduğunu belirtirken enflasyonda düşüş için faize atıf yapmadan liralaşma stratejisinin öncelendirildiğini vurgulamıştı.</li></ul>Merkez Bankası bu toplantıda da enflasyondaki yükselişin sebebiyle ilgili aynı nedenlere vurgu yaparken, cari dengenin sürdürülebilir seviyelerde kalıcı hâle gelmesinin fiyat istikrarı için önemli olduğunu ifade etti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Önemli detay:&nbsp;Şubat ayındaki metinde 2022'de cari işlemler dengesinin fazla vermesini beklediğini belirten TCMB, bugünkü toplantının metninde bu ifadeye yer vermedi.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Faiz indirim döngüsü ve negatif reel faiz</h2>Faiz indirim döngüsüne eylül ayında başlayan TCMB, aralık ayına kadar toplamda 500 baz puan indirim yaparak politika faizini %19'dan %14 seviyesine çekmişti. Merkez Bankası'nın faiz indirimlerini enflasyondaki yükselişin takip etmesiyle de reel faizler aralık ayından bu yana çift haneli negatif bölgede bulunuyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/2/4/1647518305138.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" width="550" alt="Reel faiz 7 aydır negatif tablosu" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Reel faiz, aralık ayında -%6,31’den -%22,08’e geriledikten sonra enflasyondaki yükselişin 2022'nin ilk üç ayında devam etmesiyle -%40,4'e kadar düştü.Finansal yatırım araçlarının enflasyona göre düzeltilmiş getirileri de bu dönemde reel faizle beraber negatif bölgeye geçti. Altın, dolar, borsa ve tahvil gibi yatırım araçlarının hiçbirinin getirisi son üç ayda enflasyondaki yükselişin üzerine çıkamadı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enflasyonun zirvesi ne zaman?</h2>Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati,&nbsp;şubat ayı enflasyon verisinin yayımlanmasından sonra yaptığı açıklamada enflasyonun yıl boyunca yüksek kalmaya devam etmesini beklediklerini söylemişti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Daha önce: Bakan Nebati, daha önce yaptığı açıklamada enflasyonun ocak ayında zirve yapacağını söylemiş sonrasında bu tahminini de öteleyerek enflasyonun nisanda %50'nin altında zirveye ulaşıp düşüşe geçeceğini dile getirmişti.</li></ul>Nebati, son olarak Fransa'da uluslararası yatırımcılara yaptığı konuşmada, daha önce birçok kez tekrar ettiği 2023 Haziran seçimlerine tek haneli enflasyonla girileceği söylemini yineleyerek "Enflasyonda yaz aylarından itibaren düşüşü ve hızlı şekilde normalleşmeyi hep beraber görmüş olacağız."&nbsp;dedi.

reel faiz ile ilgili hikayeler